سرنوشت نخل هاي تشنه بر «لب کارون»

خبرگزاري آريا - اهواز - ايرنا - کارون، امسال نتوانست ساقي خوبي براي نخلستان هاي جنوب خوزستان باشد و نخل هاي تشنه، جز آب شور دريا تا کنون سهمي نگرفته اند.

«نخل عين عمه انسان است و احترامش واجب.» اين را شيخ حسن فاضلي، نخلدار آباداني مي گويد. اين باور ريشه در يک روايت قديمي دارد که خداوند درخت خرما را از زيادي طينت (سرشت) حضرت آدم (ع) آفريد، بنابراين نخل، خواهر آدم است و از او به عنوان عمه انسان ياد شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شيخ حسن و تعدادي از نخلداران آباداني اخيرا مراسم ختم برگزار کردند آنطور که گفته اند: «اين مجلس ختم، نه در سوگ پدر کسي است و نه سوگ مادربزرگ و عمو... اين مجلس، براي مرگ نخل هاست؛ 6 ميليون نفر نخل».
شيخ حسن، يک هزار نفر نخل در روستاي «محرزي» در حاشيه رودخانه بهمنشير دارد، همان منطقه اي که نخلستان هايش در سال هاي نه چندان دور زبانزد بود. او مي گويد: حالا نخل ها خشک و تشنه اند. بخشي از نخل ها در جنگ از بين رفت و بخشي را آب شور دارد مي کُشد. اين مراسم ختم را گرفتيم که با نخلداران مصيبت ديده عزاداري کنيم و آنها را تسلي دهيم. از اين طريق مي خواستيم صدايمان را به مسئولان هم برسانيم تا بازمانده نخل ها را نجات دهيم، ولي اکنون 20 روز بيشتر مي گذرد و هيچکس توجهي نکرد.
*نخل ها ايستاده مي ميرند
آبادان در زمان جنگ 6 ميليون اصله نخل داشت که بعد از جنگ 2 ميليون اصله از آنها باقي ماند. دبير نظام صنفي کشاورزي آبادان مي گويد: نخلستان هاي آبادان به دليل شوري آب دچار مرگ تدريجي شده اند، به ويژه امسال که شدت شوري بسيار زياد بوده، بيشتر محصول خرما، ميانه کاري (شامل يونجه، خربزه، باميه و لوبيا) و 2 ميليون اصله پاجوش جوان نيز نابود شده است.
شاکر هندالي مي افزايد: در سال هاي نرمال بيش از 100 هزار تن خرما در آبادان توليد مي شد اما امسال، نخلستان ها از 50 درصد به بالا دچار خسارت شده اند و پيش بيني مي کنيم کمتر از 50 درصد خرما آنهم با کيفيت نامطلوب برداشت کنيم.
او اظهار مي کند: آبادان تنها شهرستان تک محصولي است و هشت هزار نخلدار اين شهرستان تنها از طريق نخلستان ها امرار معاش مي کنند، اين در حاليست که در 2 سال اخير کمتر از نيمي از نخلداران محصول خود را بيمه کرده اند زيرا بيمه کشاورزي خسارت ناشي از شوري آب و گرد و خاک که مشکل اصلي کشاورزان است، را تقبل نمي کند.
*نوشداروي سدها
خوزستان قطب توليد خرما، رتبه دوم توليد اين محصول و رتبه نخست صادرات آن را در کشور دارد. سهم اين استان توليد حدود 200 هزار تن خرما است. هم اکنون 43 هزار هکتار از زمين هاي خوزستان زير کشت نخيلات است که بيش از 32 هزار هکتار آن بارور است و بيشتر در خرمشهر، آبادان و شادگان و در حاشيه رودخانه کارون قرار دارد. ميليون ها اصله نخل در اين شهرستان ها قرباني کمبود و شوري آب کارون شده است.
رئيس سازمان جهاد کشاورزي خوزستان مي گويد: به دليل کمبود آب و شوري آن، به توليد خرماي استان خسارت وارد شده و اين خسارت در شهرستان هاي آبادان، خرمشهر و شادگان جدي است.
کيخسرو چنگلوايي مي افزايد: ميزان خسارت به توليد خرماي امسال دست کم 20 درصد است اما تا زمان برداشت محصول نمي توان ميزان دقيق آن را اعلام کرد.
وي با اشاره به مکاتبات با استانداري درباره بحراني بودن وضعيت آب نخيلات استان مي گويد: شوري آب در پايين دست کارون بسيار بالاست و به هيچ وجه به صلاح نيست نخيلات با اين آب آبياري شود، به همين دليل روز پنجشنبه در جلسه ستاد خشکسالي، قرار شد که با هدف کاهش شوري و بهبود کيفيت آب در پايين دست کارون (آبادان و خرمشهر)، رهاسازي آب از سدهاي دز و گتوند از شنبه شب تا ميزان 650 مترمکعب برثانيه افزايش يابد.
*سهم نخل به نيشکر رسيد
رودخانه کارون در سال زراعي جاري 65 درصد کاهش آبدهي داشته است. کارشناسان دليل آن را انتقال حدود 2 ميليارد مترمکعب از سرشاخه هاي اين رودخانه، سدسازي هاي بي رويه، افزايش برداشت در بالادست و خشکسالي مي دانند. کاهش شديد آب کارون در سال هاي اخير باعث پيشروي آب دريا به رودخانه شده است. امسال اما وضع بدتر بود به طوري که شوري آب شرب آبادان و خرمشهر، تجمعات اعتراضي مردم را در خرداد و تير به دنبال داشت. در نيمه تير ماه با افتتاح طرح انتقال آب از رودخانه کرخه به شهرهاي خرمشهر و آبادان و شادگان (طرح غدير) مساله آب شرب آنها حل شد؛ اما کارون و آب نخيلات همچنان شور ماندند. بر اساس آمار سازمان آب و برق خوزستان در روز پنجشنبه شوري آب (EC) در محل تامين آب نخلستان هاي خرمشهر و آبادان، ايستگاه هاي پمپاژ مارد بيش از 10 هزار ميکروموس و در طره بخاخ بيش از 24 هزار بوده است. در حالي که آستانه تحمل نخل، شوري آب تا چهار هزار ميکروموس است.
مديرعامل اتحاديه نخل داران خوزستان نيز مي گويد: مشکل شوري آب شرب آبادان و خرمشهر که حل شد، نخلستان ها رها شدند و براي آب نخيلات فکري نکردند و آب همچنان شور است.
جاسم حزباوي مي افزايد: چند سال است که آب شور شده اما امسال شدت آن بسيار بالا رفته و بيم آن مي رود نخلستان ها به کلي نابود شود، در حال حاضر آب رودخانه کارون به قدري کم شده که «مَد» تا دارخوين (شادگان) رسيده و آب شور کيلومترها از آب رودخانه را تحت تاثير قرار داده است. امسال از اهواز تا دارخوين در شرق و غرب کارون، محصول خرما خوب و درجه يک است اما از دارخوين به پايين دست (آبادان و خرمشهر) به خاطر شور شدن آب محصول نداريم.
وي با انتقاد از برخورد دوگانه با کشاورزان مي گويد: اکنون کانالي که آب را براي پتروشيمي هاي ماهشهر مي برد پرآب است و مزارع توسعه نيشکر آب خود را از رودخانه برداشت مي کنند، اما نخلستان ها از آب کارون بي نصيب مانده اند و سرمايه چندين سال عمر نخلداران در معرض نابودي است.
معاون نظام صنفي کشاورزي خوزستان تصريح مي کند: براي حل مشکل نخيلات استان با جهاد کشاورزي، فرمانداران، استاندار، نماينده هاي مجلس و خبرگان نامه نوشتم.
حزباوي مي گويد: نخل تنها درختي است که در قرآن 20 بار نامش آمده، ارزش غذايي بالايي دارد و ارز آور است، با فرهنگ مردم عجين شده و معيشت مردم به آن وابسته است.
*تغيير الگوي نخل
مديرکل دفتر ميوه هاي گرمسيري و نيمه گرمسيري وزارت جهاد کشاورزي اما بحث تغيير اقليم و تغيير الگوي کشت نخيلات را مطرح مي کند.
مسعود لطيفيان مي گويد: شوري آب مسئله مهمي در منطقه آبادان و خرمشهر است که کسي نمي‌تواند منکر آن شود، از سوي ديگر به دليل مسائل مختلف خشکسالي و تغيير اقليم، مناطق مستعد کشت تغيير مي کنند که اين يک اصل علمي پذيرفته شده است؛ بنابراين با توجه به اينکه کشور و منطقه جنوب غرب تحت تاثير تغيير اقليم و خشکسالي است از اين قاعده مستثني نيست.
وي توضيح مي دهد: خرما از نظر راندمان رسيدن به توليد اقتصادي از گياهان بسيار حساس نسبت به کم آبي و شوري است. ولي از نظرتوانايي تحمل و امکان زنده ماندن، گياه مقاومي به شمار مي رود، در شرايط فعلي مناطق جنوب غرب کشور به دليل خشکسالي و عواقب ناشي از آن مثل شوري آب، در توليد خرما کاهش توليد و افت راندمان خواهيم داشت.
لطيفيان درباره برنامه هاي وزارت جهاد کشاورزي در شرايط خشکسالي نيز مي گويد: برخي خسارت ها قابل کنترل به روشهاي مديريتي هستند و برخي نيز قهري اما قابل تعديل؛ يعني اقدامات مديريتي خسارت را تعديل مي کند ولي نمي تواند کاملا آن را مهار کند، از جمله اقدامات حمايتي طرح احيا و بازسازي و اصلاح سيستم آبياري در 35 هزار هکتار از نخيلات آبادان و خرمشهر تحت عنوان طرح مقام معظم رهبري در حال اجرا است، همچنين انتقال آب به شادگان براي جلوگيري از خشکي نخيلات آن شهرستان اقدام شده است.
وي مي افزايد: وقتي خشکسالي بيش از پنج سال طول مي کشد، مقابله با اثرات بلند مدت آن مطرح مي شود، بر همين اساس طرح جامع مقابله با خشکسالي تدوين شده و برنامه هاي آن توسط دفتر مديريت بحران وزارت جهاد کشاورزي در دست پيگيري است.
لطيفيان مي گويد: اقليم در حال تغيير است و مناطق مستعد کشت محصولات از جمله نخل خرما هم در حال تغيير هستند، بنابراين منطقه اي مثل آبادان و خرمشهر که روزي از مستعدترين مناطق کشت نخل خرما بودند امروز ديگر ممکن است آن استعداد اوليه را نداشته باشند، بنابراين بايد برنامه استراتژيک توليد و الگوي کشت مناسب براي مناطق تحت تاثير تغيير اقليم ارائه شود.
وي مي افزايد: در طرح مقابله با خشکسالي بحث تغيير الگوي کشت نخيلات و پيشنهاد الگوي کشت مناسب را پيگيري مي کنيم.
*نخل و فرهنگ
عضو هيات علمي دانشکده کشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز همچنين مي گويد: وقتي آب خيلي شور شود يکي از راهکارها تغيير دادن الگوي کشت است اما قبل از آن بايد کشاورز و بازار را آماده کرد، اين کار براي درختان خيلي سخت است زيرا يک درخت ممکن است 20 يا 30 سال عمر داشته باشد و يا جزئي از سنت و يا فرهنگ مردم باشد؛ مثلا بومي هاي خرمشهر و آبادان وقتي يک نخل را مي بينند خوشحال و بشاش مي شوند و وقتي نخلشان از بين مي رود مثل اين است که يکي از اعضاي خانواده مرده است، بنابراين مسائل روحي و رواني دخيل است و تغيير به اين سادگي نيست.
مجيد نبي پور تاکيد مي کند: مهمترين اقدام اين است که نگذاريم زمين و منطقه شور شود، شايد به نظر برسد راحت ترين کار اين باشد که يک گياه را برداريم و گياه ديگري به جاي آن بکاريم اما همانند کار پزشکي، جراحي آخرين تصميم است نه اولين تصميم.
وي تصريح مي کند: 10 سال پيش نوشتم با اين آبي که کارون به خرمشهر و آبادان مي فرستد گياهان نمي توانند دوام بياورند؛ بنابراين بايد شرايط به حالت طبيعي بازگردد و شوري کاهش پيدا کند، اما در صورت ادامه وضع بايد کشت جايگزين بياورند.
* جايگزيني براي نخلستان
«نخل» و «کارون» از قديم نمادهاي بي بديل خوزستان بوده اند. در شرايطي که کارون جايش را به فاضلاب ها و پساب هاي نيشکر داده. آيا جايگزيني هم براي نخل پيدا مي شود؟
9754/6002 /6064
گزارش از نادره وائلي زاده
انتهاي پيام /*

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۱۱۴۲۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پرشدگی ۸۱ درصدی سدهای خوزستان با بارش های اخیر

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شبکه خبری آب، فراز رابعی، رییس حوضه آبریز کارون بزرگ شرکت مدیریت منابع آب ایران با تشریح چگونگی مدیریت و کنترل سیلاب‌های هفته گذشته در جنوب کشور اظهار داشت: با توجه به آبگیری سد دز در بارش‌های فروردین‌ماه، مدیریت سیلاب در این مقطع از حساسیت ویژه‌ای برخوردار بود.

وی افزود: به همین سبب، به محض پیش‌بینی بارش در حوضه کارون بزرگ، جلسه ستاد مدیریت سیل به ریاست محمد جوان‌بخت معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا روز سه‌شنبه ۱۱ اردیبهشت تشکیل و مقرر شد به‌منظور مدیریت بهینه و جلوگیری از هم‌افزایی پیک‌ها در پائین‌دست، رهاسازی ۵۰۰ مترمکعب بر ثانیه از سد دز قبل از وقوع بارش‌ها به منظور ایجاد ظرفیت ۲۰ میلیون مترمکعبی در مخزن، اقدام شود.

رابعی گفت: با فروکش کردن جریان حوضه میانی و با وقوع بارش‌ها با شدت زیاد در بالادست مخزن سد، ورودی ساعتی سد دز به بیش از ۲ هزار مترمکعب بر ثانیه رسید که با پایش لحظه‌ای شرایط سیلاب و پذیرش ریسک‌های معقول در مدیریت مخزن، رهاسازی از سد بر اساس میزان تاب‌آوری رودخانه صورت گرفت.

رییس حوضه آبریز کارون بزرگ شرکت مدیریت منابع آب ایران اظهار داشت: در نهایت با فروکش جریان ورودی در شامگاه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۳، سیلاب اخیر در مخزن تسکین یافت و سد دز در شرایط متعادل قرار گرفت.

گفتنی است، طی بارندگی‌های اخیر ۸۱ درصد از ذخایر سدهای استان خوزستان آبگیری شده و مجموع ذخیره سدهای استان به ۱۷۲۵۶ میلیون مترمکعب رسیده است.

کد خبر 6097040 فاطمه صفری دهکردی